Honoursonderwijs als proeftuin: de praktijk
Hoofdstuk 3

De Honours Academy zet in 2018 in op verdere kennisdeling. Door samen met studenten en docenten een community of practice te vormen en ervaringen met nieuwe initiatieven over het voetlicht te brengen, kan de Honours Academy daadwerkelijk een plek voor onderwijsinnovatie zijn. In aansluiting op de onderwijsvisie Learning@Leiden zal de Honours Academy haar expertise inzetten door docenten te ondersteunen bij het implementeren van (in het honoursonderwijs opgedane) vernieuwende didactiek. Dit krijgt onder meer vorm in het project Student at Your Desk en didactische workshops.

De Honours Academy heeft de proeftuin tot thema gemaakt voor het academisch jaar 2017-2018. In oktober stond de opening van het honoursjaar daarom in teken van de proeftuin. Prof. dr. Ineke Sluiter gaf een inspirerende lezing waarin zij liet zien dat innovatie van alle tijden is en inzichten uit de oudheid ook vandaag de dag bruikbaar zijn in het denken over innovaties.

3.1   Inhoudelijke vernieuwing

De Honours Academy ontwikkelde enkele nieuwe modules waarin expliciet aandacht is voor nieuwe onderzoeksgebieden. Zo werd afgelopen jaar voor het eerst een PRE-Class over eLaw gegeven. In het programma stond de wisselwerking tussen recht en technologie centraal. De samenleving verandert voortdurend en dan worden ook de (spel)regels regelmatig aangepast. Wat is toegestaan op het internet? Moet je je op internet hetzelfde gedragen als op straat of zit dat anders? En mag de politie eigenlijk meekijken op bijvoorbeeld Facebook? Deze en andere vragen over privacy, gegevensbescherming, strafrecht en cybercrime kwamen aan de orde.

In het HC-traject Tackling Global Challenges zijn in 2016-17 twee nieuwe vakken geïntroduceerd.  In Competences Lab worden studenten getraind om effectiever te worden in hun beïnvloedend vermogen en het nemen van beslissingen. In Public Leadership leggen studenten een verband tussen de theorie en de praktijk.

In academisch jaar 2016-2017 werden 41 Honours Classes aangeboden; 17 hiervan waren nieuw.

In de nieuwe Honours Class Learning through Virtual Reality verkenden studenten bijvoorbeeld op welke wijze Virtual Reality kan worden ingezet in het onderwijs. Er is een aantal veelbelovende projecten voortgekomen uit deze Honours Class, waaronder een virtuele agressieregulatietraining waarin kinderen leren hoe zij hun negatieve emoties kunnen reguleren. Momenteel wordt de laatste hand gelegd aan deze training, die daadwerkelijk gebruikt kan worden door ontwikkelingspsychologen

Dankzij een subsidie van het Leids Universiteits Fonds kwam onder leiding van prof. dr. Willem van der Does een Honours Class tot stand over de dood, getiteld Death and Dying. Studenten onderzochten op interdisciplinaire wijze de dood: zij spraken onder andere met ouderen over hun levensloop en hoe zij aankijken tegen de dood, leerden over filosofische en historische vraagstukken rondom de dood en bezochten een hospice.

Het volledige aanbod 2016-2017 is terug te vinden in de e-studiegids.  

Het Honours Classes-aanbod 2017-2018 bestaat uit 38 Honours Classes, waaronder 12 nieuwe Classes. Vernieuwende, interdisciplinaire onderwerpen in dit aanbod zijn onder andere Gaswinning in Groningen, Narrative Care, Food and Religious Traditions en Picturing Europe.

Het volledige aanbod 2017-2018 is terug te vinden in de e-studiegids.

3.2       Didactische vernieuwing

Het onderwijsinnovatie- en docentprofessionaliseringsproject Student At Your Desk brengt de bijzondere expertise samen van studenten en docenten. Een docent kan ten behoeve van concreet door hem/haar te geven onderwijs een student inschakelen die ‘aan zijn/haar bureau’ helpt bij het verbeteren van het betreffende onderwijs. Per faculteit waren afgelopen jaar gemiddeld twee student-assistenten actief. Het Student At Your Desk-project zou zich uitermate goed lenen om opgeschaald te worden tot het faciliteren van onderwijsverbetering voor alle (ook niet honours) docenten. Dit sluit goed aan bij de ambities van Learning@Leiden, waarin wordt ingezet op onderwijsinnovatie in brede zin.

In januari en juni 2017 organiseerde de Honours Academy een workshop Design Thinking voor betrokkenen bij het honoursonderwijs. Dit is een didactische methode die studenten stimuleert om op innovatieve wijze een probleem te analyseren en in samenspraak met experts en bijv. gebruikers tot een passende oplossing te komen. In januari bestond de doelgroep uit docenten uit het voortgezet onderwijs en in juni konden docenten en andere geïnteresseerden van de Universiteit Leiden deelnemen.

Binnen het HC is een brainstorm georganiseerd met het programmateam ICT&O van het Bestuursbureau. Doel van deze bijeenkomst was om te verkennen op welke wijze in het honoursonderwijs ICT kan worden ingezet om het leerproces van studenten te faciliteren. Een voorbeeld van de inzet van ICT in het honoursonderwijs is de Honours Class Law, Power and Inquality waarin werd gewerkt in een digitale international classroom. Ook in de Honours Class The Revolution of Learning in the Digital Age is aandacht voor ICT: studenten ontwerpen een lesplan voor de inzet van ICT in het onderwijs.

In Blok V van het PRE wordt gebruik gemaakt van Pitch2Peer om studenten elkaars teksten over de toekomst van wetenschap en het wetenschapsbedrijf te laten beoordelen.

Een mooi voorbeeld van het didactisch concept ‘onderzoekend leren’ is het Capstone-project waarmee het HC-traject Humanities Lab wordt afgesloten. In kleine groepen werken studenten aan een complex vraagstuk. Ieder project is sterk interdisciplinair in de zin dat studenten vaardigheden, inzicht en methoden uit verschillende kennisdomeinen moeten toepassen. Na aanvankelijke elementen van frustratie en stress zijn de leerresultaten op het gebied van planning, samenwerking en verantwoordelijkheid hoog. Ook inhoudelijk komen regelmatig goed beargumenteerde originele oplossingsvoorstellen uit de projecten. Studenten leren veel over de mogelijkheden en beperkingen van de eigen expertise en die van anderen.

Honours College-studenten kunnen vanaf januari 2018 onder voorwaarden deelnemen aan het Virtual Exchange project waarin Leiden met internationale partneruniversiteiten een aanbod aan geselecteerde MOOC’s openstelt. Deze MOOC’s worden in het reguliere onderwijs van de aanbiedende universiteit gebruikt en zijn veelal op eind bachelor/begin master niveau. Het tentamen legt de student af in Leiden.

Vanuit het LLP wordt de komende periode een module ontwikkeld in het digitale platform TrainTool. Op deze wijze kan een bredere groep studenten online bediend worden en kennis maken met de trainingen uit het LLP.

3.3       Samenwerking met maatschappelijke partners

Zoals beschreven onder 1.7 Externe samenwerking, werkt de Honours Academy op diverse manieren samen met andere partijen. Vanuit het PRE wordt bijv. samengewerkt in het Scholieren Filmfestival Leiden. Het scholierenfilmfestival bestaat uit een filmprogrammering van een week die samengesteld is door scholieren van vijf middelbare scholen in Leiden. Het festival heeft voor een vertoning van de filmdocumentaire Before the Flood gezorgd na afloop van een college in blok III over wetenschap en samenleving.

Ook heeft het PRE de Gamechangers Academy ondersteund. Gamechangers Academy (GCA) is ontstaan vanuit een behoefte naar een positieve stimulans, tot groei en zelfontwikkeling, binnen de Marokkaans-Nederlandse gemeenschap. Eén van de projecten is het UniPrep, een traject voor bovenbouw vwo-leerlingen ter voorbereiding op het succesvol doorlopen van hun studieloopbaan op de universiteit. PRE-College heeft via contacten met de middelbare scholen leerlingen met een Marokkaans-Nederlandse achtergrond geïnformeerd over het bestaan hiervan, een gedeelte van het inhoudelijk programma verzorgd en advies gegeven over verschillende aspecten van het programma.

Jaarlijks organiseert het PRE-bureau debattrainingen in samenwerking met de Leiden Debating Union. Zowel PRE-studenten als deelnemers van de PRE-Classes konden zich daarvoor opgeven. Dit jaar was de afsluiting van deze trainingsmiddagen op het evenement Thinking Planet van Filosofie Magazine in Tivoli Utrecht.

In de Honours Class Leren door Doen leren studenten wat democratie betekent, welke democratische waarden er zijn en hoe burgerinitiatieven een rol spelen bij vernieuwing in de democratie. Na deze inleidende colleges gaan zij zelf aan de slag in de stad en voeren zij een opdracht uit voor de Gemeente Leiden of de Politie. Afgelopen jaar ontwikkelden studenten o.a. een zeer succesvolle bewustwordingscampagne over sexting, gericht op scholieren, dachten zij mee over de wijze waarop fietsendiefstal kan worden bestreden en onderzochten zij hoe de politie inbraakpreventie op de agenda kan zetten bij studentenhuizen.

Deelnemers aan de Honours Class Who owns life? Ethical, Juridical, and Artistic Encounters with Biotechnology constateerden in het voorjaar van 2017 dat adequate regelgeving rondom de toepassing van biotechnologische menselijke verbeteringstechnologie, zoals kiembaantechnologie, ontbreekt. Bij wijze van eindopdracht onderzochten studenten of zij een burgerinitiatief konden starten om deze kwestie te agenderen in de Tweede Kamer. De studenten hebben een bundel gemaakt met essays voor verschillende doelgroepen, om zo aandacht te genereren voor de ethische en juridische kanten van biotechnologische menselijke verbeteringstechnologie.

Zoals beschreven in hoofdstuk 1.8 werkt het LLP nauw samen met maatschappelijke partners en bedrijven. De opgeleverde producten van de studenten zijn zeer divers en uiteenlopend; enkele illustratieve voorbeelden zijn: een seminar over positieve gezondheid en duurzame inzetbaarheid georganiseerd door het studententeam van Gemiva-SVG Groep in de Oude Sterrewacht met verscheidene workshops, waaronder een Escape Room in de bibliotheek. Bij KLM onderzochten de studenten welke Sustainable Development Goals passen bij de bedrijfsvoering van KLM. Voor OPCW (Organisation for the Prohibition of Chemical Weapons) hebben de studenten het businessplan ‘Light your bike’ opgeleverd, over fietslampjes die fijnstof meten. En het onderzoek van de studenten bij Royal HaskoningDHV over het inzetten van evenementen als katalysator van maatschappelijke opgaven, wordt gebruikt in een publicatie van deze organisatie.

3.4       Spin-off van het honoursonderwijs

Honours Classes zijn een zeer gewild en succesvol onderdeel van het extracurriculaire onderwijsaanbod van de universiteit Leiden. Bij voldoende capaciteit participeren ook niet-honoursstudenten in deze Classes. Aan dit succes wordt in 2018 een vervolg gegeven door het ontwikkelen van Honours Classes voor masterstudenten. In 2018 start in samenwerking met de faculteiten een pilot met twee inhoudelijk interdisciplinaire Master Honours Classes (5-10 EC). Gestreefd wordt naar afwisselende, activerende onderwijsvormen waaronder een projectopdracht in interdisciplinaire teams. Innoverend vermogen en ondernemerschap van studenten zullen worden gestimuleerd door het werken aan actuele problemen en contacten met maatschappelijke organisaties en/of het bedrijfsleven. 

In 2016-2017 kreeg de Honours Class Creative Writing een spin-off: dr. Pauline Slot ontwikkelde op basis van haar Honours Class een keuzemodule voor de bacheloropleiding Nederlandse taal en cultuur.

De Honours Academy wil de kennis en vaardigheden uit het Leiden Leadership Programme toegankelijk maken voor een brede groep masterstudenten en heeft hiertoe diverse gesprekken gevoerd met faculteiten. Deze spin-off zal gaan bestaan uit korte cursussen en/of workshops die masterstudenten kunnen gebruiken ter voorbereiding op hun vervolgcarrière. Daarmee sluit het LLP aan op het universiteitsbrede project Arbeidsmarktvoorbereiding. In 2018 zal deze spin-off vorm krijgen.

In 2017 zijn twee rondetafelgesprekken gevoerd met promovendi over hun behoefte aan en belangstelling voor een programma gebaseerd op het LLP. De behoeften van promovendi bleken sterk onderling te verschillen. In het algemeen is er een voorkeur voor een modulair programma. Dit past in de visie van de universiteitsbrede afdeling HRM-opleidingen, waar een modulaire leerlijn voor promovendi wordt ontwikkeld. De Honours Academy zal in het LLP opgedane expertise delen met de afdeling HRM-opleidingen en waar gewenst meedenken over één of meerdere modulen in de leerlijn voor promovendi.

 Ten slotte is vanuit de Honours Academy kennis uitgewisseld met de masteropleiding Vitality and Ageing. De opleiding wil een leerlijn over persoonlijke effectiviteit ontwikkelen en won expertise in bij het LLP. Tevens is vanuit de Honours Academy meegedacht met FWN betreffende de ontwikkeling van de nieuwe international Bachelor of Bioscience.